Live Breaking News & Updates on Gurung states

Stay informed with the latest breaking news from Gurung states on our comprehensive webpage. Get up-to-the-minute updates on local events, politics, business, entertainment, and more. Our dedicated team of journalists delivers timely and reliable news, ensuring you're always in the know. Discover firsthand accounts, expert analysis, and exclusive interviews, all in one convenient destination. Don't miss a beat — visit our webpage for real-time breaking news in Gurung states and stay connected to the pulse of your community

सकसपूर्ण उत्तरको बाटो

सकसपूर्ण उत्तरको बाटो
onlinekhabar.com - get the latest breaking news, showbiz & celebrity photos, sport news & rumours, viral videos and top stories from onlinekhabar.com Daily Mail and Mail on Sunday newspapers.

Humla , Nepal-general- , Nepal , Kathmandu , Bagmati , Haldia , West-bengal , India , Sankhuwasabha , Surendranagar , Gujarat , Mugu

वर्षेनी भासिन्छ पोखरा, भ्वाङ टालेर मात्र हुँदैन !

वर्षेनी भासिन्छ पोखरा, भ्वाङ टालेर मात्र हुँदैन !
onlinekhabar.com - get the latest breaking news, showbiz & celebrity photos, sport news & rumours, viral videos and top stories from onlinekhabar.com Daily Mail and Mail on Sunday newspapers.

France , Pokhara , Nepal-general- , Nepal , A-gurung-states , Gurung-states , Narayan-gurung , France-university-doctoral , Pokhara-land , Pokhara-metropolitan , Bal-the-truman-show , Land-yard

अफगानिस्तानमा नेपाली : विदेशीको सुरक्षा ढाल, संकटमा बेहाल

अफगानिस्तानमा नेपाली : विदेशीको सुरक्षा ढाल, संकटमा बेहाल
onlinekhabar.com - get the latest breaking news, showbiz & celebrity photos, sport news & rumours, viral videos and top stories from onlinekhabar.com Daily Mail and Mail on Sunday newspapers.

Afghanistan , Kathmandu , Bagmati , Nepal , Dubai , Dubayy , United-arab-emirates , Iraq , India , United-kingdom , Libya , Syria

आकाशभरि हेली देखिन्छन्, पीडितलाई छैन राहत

आकाशभरि हेली देखिन्छन्, पीडितलाई छैन राहत
onlinekhabar.com - get the latest breaking news, showbiz & celebrity photos, sport news & rumours, viral videos and top stories from onlinekhabar.com Daily Mail and Mail on Sunday newspapers.

Lamjung , Nepal-general- , Nepal , Vishnu-lamichane , Gurung-states , Gurung-pradesh , Cpnm-center , Chame-office , Mountain-district , Lake-village-introduction , Place-district , Admin-the

नारायणहिटीभित्रको फिल्म हल : जहाँ राजारानीले फिल्म हेर्थे

नारायणहिटीभित्रको फिल्म हल : जहाँ राजारानीले फिल्म हेर्थे
नारायणहिटी दरबारभित्रको फिल्म हल सर्वसाधारणका लागि खुला गर्ने तयारी
सुदर्शन अर्याल
२०७८ साउन ३ गते ११:४५ मा प्रकाशित प्रतिक्रिया
३ साउन, काठमाडौं । नारायणहिटी दरबारभित्रको संसार बुझिनसक्नु थियो, रहस्यमयी । त्यहाँ के हुन्छ, के गरिन्छ ? धेरैलाई थाहा पत्तो नहुने । जबकि, दरबारभित्र रसरंगको एउटा छुट्टै दुनियाँ रहेछ ।
नियमितजसो हुने मधुरस भोज, बेलामौकामा हुने खेल–तमासा, सप्ताहान्त हुने फिल्मी रमझम ।
दरबारभित्र एउटा सिनेमा घर नै सञ्चालनमा थियो । बजारमा रिलिज भएका कुनै पनि सिनेमा तात्तातो दरबारमा पुर्‍याइन्थ्यो । चाहे, त्यो दक्षिणा होस्, देवदास होस् वा अन्य कुनै । नेपाली, हिन्दी, अंग्रेजी सबै–सबै । मध्यभागमा विराजमान हुन्थे, राजा–रानी र उनका परिवार ।
यो फिल्मी–रसरंगमा सुरक्षागार्ड, कर्मचारी समेत मिसिन पाउँथे । तर, त्यहाँ केही शर्त लागू हुन्थ्यो । जस्तो कि, सिनेमा हेरिरहँदा राज–खानदान बाहेक अरूले बोल्न, हाँस्न नपाउने । कुनै दृश्य देखेर जब हाँस उठ्छ, हलबाट सुटुक्कै बाहिर निस्किएर हाँस्नुपर्थ्यो । यो कुनै दन्त्यकथा होइन ।
जतिबेला राजदरबार हत्याकाण्ड (२०५८) भयो त्यसबेलासम्म यो हल सग्लो र सजीव थियो । अर्थात् नियमित सञ्चालनमा थियो । सोही बखतको जेठ १९ राति पनि फिल्म हेर्ने गाइँगुइँ चर्चा थियो । यद्यपि त्रिभुवन सदनमा भइरहेको रात्रिभोज समाप्त हुन नपाउँदै त्यहाँ भयानक घटना भयो । त्यससँगै राज परम्पराको एउटा अध्यायको पटाक्षेप भयो । दरबार हत्याकाण्डसँगै उक्त सिनेमा हलमा सन्नाटा छायो ।
‘प्युठान’ हल

जगजाहेर नै छ, नारायणहिटी दरबारभित्रका कोठाहरुलाई विभिन्न जिल्लाको नामकरण गरिएको छ । ढोकाहरुलाई हिमालको नामबाट ।
ल्होत्से द्वारबाट प्रवेश गरेपछि पुगिने नारायणहिटी दरबारमा यस्तै एउटा कोठा छ, प्युठान । सोही कोठामा छ मझौला सिनेमा घर । मोटामोटी आरामदायक सिनेमा घरकै प्रारुपमा । भनिरहनु परेन, यो हल राज–खानदानकै लागि बनेको थियो । त्यहाँ उनीहरु आफ्नो मर्जी अनुसार सिनेमा हेर्थे ।
दरबारको हलमा सप्ताहन्त सिनेमा देखाइन्थ्यो । राजा–रानी र उनका नातेदारले त्यहाँ बसेर बजारमा रिलिज भएका सिनेमा हेर्थे । राज परिवार बाहेकलार्ई त्यहाँ एउटा शर्त लागू हुन्थ्यो ।
नारायणहिटी दरबारभित्रको यो चलचित्र घरसँग जोडिएका थुप्रै रमाइला किस्साहरु छन् । यो एउटा नितान्त फिल्म हल हो । यसमा अन्य सांस्कृतिक कार्यक्रम भएको जानकारीमा नआएको तत्कालीन राजप्रसादका कर्मचारीहरु बताउँछन् । तर फिल्म हल भए पनि यसभित्र प्रवेश गर्नेले मान्नुपर्ने धेरै अनुशासनहरु थिए ।
सामान्यतया राति आठ बजेदेखि हलमा चलचित्र शुरु हुन्थ्यो । चलचित्र कति लामो छ त्यसको आधारमा भोजनको समय निर्धारण हुन्थ्यो । चलचित्र सकिएपछि हलका सबैजना त्रिभुवन सदनतिर लाग्थे । रात्रि भोज चल्थ्यो । अनि सकिन्थ्यो त्यो विशेष समारोह ।
११६ सिट क्षमताको उक्त हलमा चलचित्र हेर्नेबाहेक अन्य सांस्कृतिक क्रियाकलापहरु गर्ने गरिंदैनथ्यो । चलचित्र हेर्दा हलको बीचमा राजा–रानी र राजपरिवारका सदस्यहरु बस्नको लागि सोफा राखिएको हुन्थ्यो, जुन अहिले पनि देख्न सकिन्छ । अगाडिका ७२ वटा सिटहरु राजपरिवारका आफन्त एवं निजी कर्मचारीको लागि छुट्याइन्थे । राजा–रानीको पछाडि एडीसी र दरबारका अन्य सीमित कर्मचारीहरुको लागि कुर्सी राखिएको हुन्थ्यो । यसरी एउटा सानो चलचित्र हलले नेपाली चलचित्रकर्मीलाई उत्प्रेरणा जगाउनमा ठूलो भूमिका खेलेको थियो ।
कहिले बन्यो सिनेमा हल ?
२०२० सालमा शुरु भएर २०२६ मा निर्माण सम्पन्न भएको नारायणहिटी दरबारभित्रको चलचित्र घर कहिले बन्यो भन्ने यकिन रेकर्ड भेटिंदैन । तर यो हलको नाम र यसको ढोकामा लेखिएको नामको आधारमा भने दरबार निर्माणको समयमै हल बनाएको अनुमान गर्न सकिने संग्रहालयका कर्मचारीहरु बताउँछन् ।
सो क्रममा यसमा पछितिरबाट प्रवेश गर्ने द्वारको नाम ‘ल्होत्से’ र हल रहेको कोठाको नाम ‘प्युठान’ राखिएकोबाट पनि यो हल दरबार निर्माणको क्रममा नै बनेको थियो कि भनेर अनुमान गर्न सकिने नारायणहिटी दरबार संग्रहालयका अधिकारीहरु बताउँछन् ।
कस्ता चलचित्र हेर्थे राजारानी ?
२०४४ सालदेखि राजप्रासाद सेवामा निरन्तर सेवारत कर्मचारी हुन्, बुद्धिबहादुर गुरुङ । २०६५ सालमा दरबारलाई संग्रहालय बनाउने निर्णयपछि उनी पनि संग्रहालयका कर्मचारी बने । उनी दरबारको हलमा चल्ने अधिकांश चलचित्र आफूले पनि हेर्ने मौका पाएको सुनाउँछन् । उनी अहिले संग्रहालयमा प्रदर्शनी शाखामा कार्यरत छन् ।
‘म राजप्रासादमा कार्यरत सानै ओहोदाको कर्मचारी भए पनि मैले चलचित्र हेर्ने मौका पाएँ’ उनले अनलाइनखबरसँग भने, ‘यो हलमा सुरुसुरुमा त सबैजसो नेपाली चलचित्र र चर्चित हिन्दी तथा अंग्रेजी चलचित्र देखाउने गरिन्थ्यो, तर डेकबाट टेलिभिजनमा नै सबै चलचित्र हेर्न सकिने प्रविधिसँगै बिस्तारै हलको उपभोग कम हुँदै गयो । तर यो निष्क्रिय भने रहेन ।’ सानो पर्दामा हेर्न उपयुक्त नहुने चलचित्रलाई मात्रै हलमा ल्याएर हेर्न थालेपछि विस्तारै हलको महत्व कम हुँदै गएको गुरुङ सुनाउँछन् ।
२०६२ सालमा ज्ञानेन्द्रले हेरे ‘स्पाइडर म्यान’
राजा वीरेन्द्रको स्वर्गारोहणपछि विस्तारै चलचित्र हलमा चहलपहल कम हुँदै गयो । दरबार हत्याकाण्डपछि राजपरिवारका सदस्यहरुले सञ्जय लीला भन्सालीको सुपरहिट फिल्म ‘देवदास’ यही हलमा हेरेका थिए ।
नारायणहिटीभित्रको फिल्म हल जहाँ राजारानी फिल्म हेर्थे ।
२०६२ सालमा राजा ज्ञानेन्द्रले यही हलमा आएर हलिउड सुपरहिरो फिल्म ‘स्पाइडर म्यान’ पनि हेरेको त्यतिबेला राजप्रासादमा कर्मचारीको रुपमा कार्यरत तामाङ सुनाउँछन् । त्यसपछि यो हल राजपरिवारका सदस्यहरुको उति चासोमा आउन छाड्यो ।
त्यसो त चलचित्र मात्रै नभएर आफ्ना पूर्वजहरुले धानेको परम्पराको संग्रह पनि हो यो चलचित्र हल । राजा महेन्द्रको समयदेखि नै राजपरिवारका सदस्यहरुको न्वारान, पास्नी, बिहे, व्रतबन्ध जस्ता समारोहमा खिचिएका तस्वीरहरुको संग्रह यही चलचित्र घरमा राखिएको हुन्थ्यो । त्यहाँ आएर पुराना विधि र परम्पराहरु हेर्ने चलन समेत रहेको गुरुङ बताउँछन् । उनका अनुसार तत्कालीन युवराज पारस शाहले छोरा हृदयेन्द्रको व्रतबन्ध गर्ने बेलामा कस्तो संस्कार पूरा गर्नुपर्ने हो ? भन्ने डकुमेन्ट्री हेर्न २०६४ मा सो हलमा आएका थिए । त्यसपछि त्यो हल पूर्ण रुपमा बन्द भयो । त्यतिबेला उनले श्रुतिको गुन्यु चोली र बिहेको भिडियो एवं दीपेन्द्र र निराजनको व्रतबन्धको भिडियो हेरेको दरबारको दस्तावेजलाई उद्धृत गर्दै गुरुङ बताउँछन् ।
हलमा हेरेको रिल दरबारको लागि
चलचित्र हलको व्यवस्थापनमा समेत लामो समयसम्म कार्यरत गुरुङ काठमाडौंका विभिन्न हलमा चलेको फिल्म दरबारमा ल्याउने परम्परा पनि रोचक रहेको सुनाउँछन् । जय नेपाल लगायतका हलमा त्यतिबेला ६ बजे चलचित्रको अन्तिम सो चल्ने गर्थ्यो । राजदरबारमा आठ बजेदेखि सो सुरु हुन्थ्यो ।
प्रायः एउटा रिलमा १५–२० मिनेटको रिल हुन्थ्यो । जति रिल हलमा देखाइएका हुन्थे ती सबै दरबार पठाइन्थ्यो । दरबारमा चलचित्र हेर्न भनेर हलको नियमित सोलाई असर पार्ने काम कहिल्यै नभएको गुरुङ सुनाउँछन् । हलमा सकिएको रिल ल्याएर हेरिसकेपछि भोलिपल्टको सोको लागि फेरि सम्बन्धित हललाई नै फिर्ता गरिन्थ्यो ।
हलमा हो-हल्ला र हाँस्न मनाही
राजारानीले चलचित्र हेर्ने समयमा फिल्म हलभित्र हाँसो मजाक र हल्ला गर्ने छुट कसैलाई पनि थिएन । कसैसँग कुरा गर्न परे हातको इसारा वा सासले बोल्नुपर्थ्यो । चलचित्रको बीचमा हाँसो उठ्यो भने पनि बाहिर निस्किनुपर्ने अवस्था रहेको सुनाउँछन् गुरुङ । हलभित्र ठूलो अनुशासन पालना गर्नुपर्ने हुन्थ्यो । चलचित्रको बीचमा लाइट बालेर हिंड्ने अधिकार कसैलाई थिएन ।
गणतन्त्र आएपछि अन्तिमपटक २०६४ सालमा खुलेको सो हल १४ वर्षपछि फेरि सञ्चालनको तयारी अघि बढेको छ । यो हल यस्तो समयमा पुनः सञ्चालनमा ल्याइँदैछ, जतिबेला बजारका सबै चलचित्र घरहरु भटाभट बन्द हुँदैछन् ।
‘एक पटक हलभित्र सिट खोज्दै जाँदा एडीसीको तिघ्रातिर हात पुगेछ, एडीसी जंगिए । पछि माफी नै माग्नु परेको थियो’ गुरुङ सम्झन्छन्, ‘दरबारमा चलचित्र हेर्न छुट्टै अनुशासन पालना गर्नुपर्थ्यो ।’ तर हलमा कसैको कुनै गल्ती भएको आधारमा राजा–रानी रिसाएर प्रतिक्रिया जनाउने भने नगरेको उनी सुनाउँछन् ।
दरबारमा फिल्म देखाउन गएका श्रेष्ठको स्मरण
मञ्जुकुमार श्रेष्ठ ‘शाही नेपाल चलचित्र संस्थान’का जागिरे हुन् । उनले २०२९ सालमा संस्थानमा जागिर शुरु गरेका थिए । उनी जागिर शुरु गरेको दुई वर्षपछि अर्थात् २०३१ सालमा दरबारमा फिल्म देखाउन पुगेका थिए । चलचित्र देखाउन मात्रै होइन, संस्थानको तर्फबाट समय–समयमा हुने समारोहमा तस्वीर वा भिडियो खिच्न समेत जाने गर्थे । अहिले पनि उक्त हलको भित्तामा एउटा मात्रै फोटो छ, जसमा श्रेष्ठलाई समेत देख्न सकिन्छ ।
फिल्म हलको माथि प्रोजेक्टर रुममा ३५ इन्चको जापानिज पोर्टेबल प्रोजेक्टर थियो । उक्त प्रोजेक्टर कार्बाेन बाल्न नपर्ने र बल्बले काम गर्ने खालको थियो । त्यो एनालग प्रविधि हो । जुन अहिलेसम्म पनि जस्ताको त्यस्तै छ । प्रोजेक्टर रुपमा रिलभरि चलचित्र र विशेष समारोहमा खिचिएका डकुमेन्ट्रीहरु राखिएका हुन्थे ।
त्यहाँ चलचित्र र डकुमेन्ट्रीका गरी तीन सय हाराहारीमा रिलहरु रहेको नारायणहिटी दरबार संग्रहालय तथा गणतन्त्र स्मारक व्यवस्थापन तथा सञ्चालन विकास समितिका प्रमुख भेषनारायण दाहाल बताउँछन् । त्यही रिलको डिजिटाइजेसन तथा रिस्टोरेसन गरेपछि यो हल सर्वसाधारणको लागि खुला गर्ने तयारी गरिएको दाहालले जानकारी दिए ।
श्रेष्ठ दरबारमा फिल्म देखाउने बेलामा संस्थानबाट प्राविधिक बोलाउने गरिएको बताउँछन् । ‘नेपाली त चार वर्षमा एउटा बन्थ्यो । पहिलो सो दरबारमा देखाउन पाए हुन्थ्यो भन्ने सबैको चाहना हुन्थ्यो’ श्रेष्ठ भन्छन्, ‘सबैले फिल्म बनाएपछि दरबारमा बिन्ती चढाउने चलन थियो ।’
दरबारमा हल पुनः सञ्चालन हुने
नारायणहिटी दरबार संग्रहालयमा रहेका ५२ वटा कोठामध्ये सबै कोठा खुलिसकेका छैनन् । जसका कारण फिल्म हल, पुस्तकालय जस्ता राजपरिवारको इतिहास बोल्ने कोठाहरु अहिलेसम्म पनि सर्वसाधारणको पहुँचमा छैनन् ।
पछिल्लो समय नारायणहिटी दरबार संग्रहालय प्रशासनले नारायणहिटीभित्रको चलचित्र घर सर्वसाधारणको लागि खुला गर्ने तयारी अघि बढाएको छ । जसको लागि असार अन्तिम साता अत्याधुनिक २–डी पर्दा र प्रोजेक्टर खरीद गरेर ल्याइसकिएको छ ।
समितिका कार्यकारी निर्देशक दाहालका अनुसार चालु आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा सो हल सर्वसाधारणका लागि खुला गर्ने तयारी गरिएको जानकारी दिए । यद्यपि त्यहाँ फिल्म हेर्न नभई राजदरबारसँग सम्बन्धित वृत्तचित्रहरु मात्रै देखाइने छ ।
उता समितिका सूचना अधिकारी गुरुङ नारायणहिटी दरबार संग्रहालयका सबै कक्षहरु लुकाउन नभई देखाउन लायक रहेको भन्दै समितिका कार्यकारी निर्देशक दाहालको सक्रियतामा भटाभट बन्द कोठाहरु खुल्न थालेको बताउँछन् । पुरातत्व विभागको कमाण्ड समेत सम्हालिसकेका दाहालले संग्रहालयको जिम्मेवारी सम्हालेपछि बन्द रहेका धेरै कोठाहरु सर्वसाधारणको लागि खोलिन थालेको बताउँछन् । चलचित्र हल शुरु गर्ने कदम पनि उनैको पहलमा भएको गुरुङको दाबी छ ।
मुलुकमा गणतन्त्र आएपछि अन्तिमपटक २०६४ सालमा खुलेको सो हल १४ वर्षपछि फेरि सञ्चालनको तयारी अघि बढेको छ । यो हल यस्तो समयमा पुनः सञ्चालनमा ल्याइँदैछ, जतिबेला बजारका सबै चलचित्र घरहरु भटाभट बन्द हुँदैछन् ।
नारायणहिटी दरबार संग्रहालयभित्र रहेका सार्वजनिक गर्न बाँकी कोठाहरु सार्वजनिक गर्दै जाने योजना अनुरुप चालु आर्थिक वर्षभित्र नै त्यो हल समेत सर्वसाधारणको लागि खुला गर्ने तयारीमा समिति जुटेको नारायणहिटी दरबार संग्रहालय तथा गणतन्त्र स्मारक व्यवस्थापन तथा सञ्चालन विकास समितिका कार्यकारी निर्देशक दाहालले जानकारी दिए ।
राजारानी बस्ने सोफा

प्रोजेक्सन रूम
नारायणहिटी दरबार संग्रहालय तथा गणतन्त्र स्मारक व्यवस्थापन तथा सञ्चालन विकास समितिका कार्यकारी निर्देशक भेषनारायण दाहाल
दरबारभित्र संग्रहित रिलहरू, जसलाई डिजिटाइज गर्ने तयारी हुँदैछ ।
रिल बेर्ने उपकरण
त्यो बेलाको प्रोजेक्टर
राजारानीले प्रयोग गर्ने सिगरेट केस
पुरानो प्रोजेक्टरको लेन्स

Hollywood , California , United-states , Kathmandu , Bagmati , Nepal , Pyuthan , Nepal-general- , King-gyanendra , Gurung-states , Paras-shah , Dahal-states

नाम र योगदान पहिचान नभएका पनि विभूति !

नाम र योगदान पहिचान नभएका पनि विभूति !
भक्ति थापालाई विभूति घोषणाको प्रस्ताव सिंहदरबारमै ३ चक्कर लगायो
सुदर्शन अर्याल
२०७८ असार २१ गते २०:१८ मा प्रकाशित प्रतिक्रिया
२१ असार, काठमाडौं । सरदार भक्ति थापालाई राष्ट्रिय विभूति घोषणाको प्रस्ताव लामो समयसम्म मन्त्रालयमै घुमिरहृयो । सो प्रस्ताव मन्त्रिपरिषद्मा पेश गरिदिने मन्त्रालय नभेटिँदा पछिल्लो समय झण्डै २ महिना सिंहदरबारमा नै घुमिरह्यो ।पछिल्लोपटक भने गृह मन्त्रालयमार्फत् सो प्रस्ताव मन्त्रिपरिषद्मा पुगेको हो । तर उनलाई विभूति घोषणा गर्न दशक अघिदेखि प्रस्ताव गरिएको थियो ।
१४ असारमा बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले सरदार भक्ति थापालाई राष्ट्रिय विभूति घोषणा गर्ने निर्णय गर्‍यो ।
नेपालमा विभूति घोषणा गर्ने चलन पञ्चायकालदेखि चलेको हो । २०५६ सालदेखि हालसम्म ४ जना राष्ट्रिय विभूति थपिएका छन् । तर अहिलेसम्म विभूति घोषणाको स्पष्ट मापदण्ड छैन ।
मापदण्ड नभएकै कारण सीमित विभूतिबाहेक कतिपय विभूति राष्ट्रलाई योगदान दिएको आधारमा भन्दा पनि दबाब र प्रभावमा घोषणा हुने गरेको आरोप समेत लाग्ने गरेको छ । तर थापालाई विभूति घोषणा गर्ने सरकारको निर्णयको भने कतिपय इतिहासकार र यसक्षेत्रका जानकारले प्रशंसा गरेका छन् ।
मन्त्रालयमै रुमलिएको प्रस्ताव
मापदण्ड र कार्यक्षेत्र स्पष्ट नहुँदा सरदार भक्ति थापालाई विभूति घोषणा गर्ने प्रक्रियाले पछिल्लो दुई महिनामा मात्रै ३ वटा मन्त्रालयमा चक्कर लगायो । अहिलेसम्म विभूति घोषणाको प्रस्ताव कुन मन्त्रालयले गर्ने भन्ने स्पष्ट व्यवस्था छैन ।
वीर भक्ति थापा राष्ट्रिय एकता अध्ययन केन्द्रले संस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्ययन मन्त्रालयमा थापालाई विभूति घोषणा गर्न माग गर्दै प्रस्ताव पेश गरेको थियो ।
मन्त्रालय स्रोतका अनुसार प्रस्तावलाई मन्त्रालयले कार्यक्षेत्रभित्र नपर्ने भन्दै रक्षा मन्त्रालयमा पठायो । सेनासँग सम्बन्धित व्यक्तित्व भएकोले रक्षा मन्त्रालय पठाइएको मन्त्रालयका एक अधिकारीले जानकारी दिए । रक्षा मन्त्रालयले पनि सो विषय कार्य क्षेत्रभित्र नपर्ने भनेर गृह मन्त्रालयमा पठाएपछि गृहको प्रस्तावमा मन्त्रिपरिषद्ले थापालाई राष्ट्रिय विभूति घोषणा गरेको हो ।
गृह मन्त्रालयका प्रवक्ता जनकराज दाहाल भन्छन्, ‘विभूति घोषणाका लागि प्रस्ताव गर्ने काम कुन मन्त्रालय अन्तर्गत पर्छ भन्ने स्पष्ट भएन, त्यसैले अरू मन्त्रालयको क्षेत्रमा नपर्ने काम गृहले गर्ने नीति अनुसार हामीले प्रस्ताव पठाएका हौं, यसको क्षेत्र स्पष्ट भएन ।’
कुनै स्पष्ट नीतिविना विभूति घोषणा गर्ने परम्पराले कतिपय योग्य व्यक्तिले यो उपाधि पाए पनि कतिपय इतिहासमा पहिचान नै नभएका व्यक्ति समेत विभूति घोषणा गरिएको भन्दै विद्वत् वर्गबाट आलोचना समेत हुने गरेको छ ।
भक्ति थापा १७ औं विभूति
भक्ति थापा नेपालको १७ औं राष्ट्रिय विभूति बनेका छन् । २०६६ साल मंसिर १६ गते सरकारले महागुरु फाल्गुनानन्दलाई १६ औं राष्ट्रिय विभूति घोषणा गरेको थियो । त्यसभन्दा अघि घोषणा गरिएका १५ राष्ट्रिय विभूतिहरू राजाको समयमा पञ्चायती शासनकालदेखि २०६० सालभित्र घोषणा भएका हुन् ।
संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशी राष्ट्रिय विभूति घोषणा गर्ने चलन पञ्चायतदेखि सुरु भएको बताउँछन् । त्यतिबेला पनि मन्त्रिपरिषद्ले नै विभूति निर्णय गथ्र्याे ।
तत्कालीन सरकारले २०५९ साल वैशाख १० गते पासाङ ल्हामु शेर्पालाई विभूति घोषणा गर्‍यो भने शंखधर साख्वालाई २०५६ साल मंसिर ३ गते गरेको विभूति घोषणा गरियो । माथि उल्लेखित बाहेक गौतम बुद्ध, अंशुवर्मा, सीता, जनक, अरनिको, रामशाह, अमरसिंह थापा, पृथ्वीनारायण शाह, भानुभक्त आचार्य, भीमसेन थापा, बलभद्र कुँवर, त्रिभुवन र मोतीराम भट्ट राष्ट्रिय विभूति हुन् ।
सरकार कस्तो व्यक्तित्वलाई राष्ट्रिय विभूति घोषणा गर्ने भन्नेमै स्पष्ट छैन । युद्ध, साहित्य, धर्म वा अन्य कुनै विधा तोकेर त्यसको आधारमा मापदण्ड नबन्दा योग्य भएर पनि सरकारमा पहुँच नहुँदा पदवि पाउन सक्ने अवस्था देखिँदैन
‘भक्ति थापालाई विभूति घोषणा गर्नु सह्रानीय’
नेपाल एकीकरणको क्रममा वि.सं.१८३९ मा दलमर्दन शाह, वंशराज पाँडे, जीव शाहलगायतले लमजुङको राजधानी तार्कुघाटमाथि आक्रमण गरे । त्यतिबेला लमजुङे सेनाका सरदार थिए भक्ति थापा ।
तार्कुघाटको युद्धमा गोरखाले विजय हासिल गरेपछि भक्ति थापालाई गोरखाली सेनाले युद्धबन्दी बनाएर गोरखा ल्यायो । उनको मुलुकप्रतिको निष्ठा र एक कुशल सेना भएकोले त्यतिबेला पृथ्वीनारायण शाहका सेनाले उनलाई नमारी युद्धबन्दी मात्रै बनाएको हुनसक्ने बताउँछन् नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानका उपकुलपति डा. जगमान गुरुङ ।
उनलाई गोरखा ल्याएर युद्धबन्दी बनाएपछि बिस्तारै उनी एकीकरण अभियानप्रति सकारात्मक हुन थाले । त्यसपछि उनी गोरखाको तर्फबाट युद्धमा उत्रिन थाले । मुलुकको एकीकरण अभियानमा साथ दिनको लागि आफ्नो शत्रुता भुलेर गोरखालाई साथ दिनु नै उनको महानता रहेको गुरुङ बताउँछन् ।
नेपाली सेनाले लेखेको इतिहास अनुसार वि.सं. १८७२ साल वैशाख ५ गते मलाउको युद्धमा थापाले ७२ वर्षको उमेरमा वीरगति प्राप्त गरे ।
कुशल एवं इमान्दार सैन्य अधिकारी र राष्ट्रको सुरक्षामा दृढ भक्ति थापालाई राष्ट्रिय विभूति घोषणा गर्न करिब एक दशक अघिदेखि प्रस्ताव गरिँदै आएको थियो । सरकारले १४ असारमा गरेको निर्णयले एउटा वीर योद्धाले करिब २०० वर्षपछि न्याय पाएको भन्दै इतिहासकारहरूले खुसी व्यक्त गरेका छन् ।
इतिहासविद् डा. रमेश ढुंगेल कतिपय विवादास्पद र नराम्रा निर्णय गरेपनि सरकारले यस विषयमा भने प्रशंसा गर्नयोग्य निर्णय गरेको बताउँछन् । नेपालमा सबैले गर्व गर्न लायक राष्ट्रिय विभूति कमै रहेको भए पनि थापालाई विभूति घोषणा गर्नु सह्रानीय भएको ढुंगेलले बताए।
तर योगदानको मूल्यांकन नगरी दबाब र प्रभावमा परेर सरकारका अधिकारीले गोजीबाट विभूति पदवि दिँदा योग्य विभूतिको अपमान हुने ढुंगेलको बुझाइ छ ।
कसैको पहिचान छैन, कसैको नाम छैन
नेपालका पाँचौं राष्ट्रिय विभूति हुन्, अरनिको । घोषणाको मिति नभएर अनुमानित कालखण्डको आधारमा गौतमबुद्ध, सीता, जनक, अंशुवर्मा पछि अरनिकोको नाम आउँछ । तर अरनिको नेपाली इतिहासको स्रोतमा कतैपनि नभेटिएका पात्र हुन् । उनको नामबारे यकिन जानकारी प्राप्त छैन ।
संस्कृतिविद् जोशीको पुस्तक ‘कलाकार अरनिको’मा उल्लेख भए अनुसार उनी नेपालबाट चीन गएको कुरा चिनियाँ स्रोतबाट पुष्टि भएको भएपनि हालसम्म अरनिकोको बारेमा स्थानीय स्रोतमा नाम उल्लेख छैन ।
डा. ढुंगेलको मतअनुसार अरनिको भाल्गो अनिग भन्ने चिनियाँ नामबाट उल्था गरिएको हो । चिनियाँ स्रोतअनुसार उनी नेपालबाट चीन गएकै हुन भने पनि उनको वास्तविक नाम समेत पत्ता नलागिसकेको अवस्थामा पहिले उनको पहिचान गरेर योगदानको आधारमा मात्रै राष्ट्रिय विभूति घोषणा गर्नु उपयुक्त हुने ढुंगेलको तर्क छ ।
त्यसो त सरकार कस्तो व्यक्तित्वलाई राष्ट्रिय विभूति घोषणा गर्ने भन्नेमै स्पष्ट छैन । युद्ध, साहित्य, धर्म वा अन्य कुनै विधा तोकेर त्यसको आधारमा मापदण्ड नबन्दा योग्य भएर पनि सरकारमा पहुँच नहुँदा पदवि पाउन सक्ने अवस्था देखिँदैन ।
साहित्य क्षेत्रतर्फ हेर्दा भानुभक्त आचार्य र मोतीराम भट्टलाई राष्ट्रिय विभूति घोषणा गरिएको छ । तर त्यसपछिका उस्तै अब्बल साहित्यकारहरू विभूति बन्न सकेका छैनन् । ढुंगेल भन्छन्, ‘लक्ष्मीप्रसाद देवकोटामा विभूति बन्न नसक्ने के कमजोरी थियो र बनाइएन ?’
त्यसो त धार्मिक विश्वासको आधारमा घोषणा गरिएका कतिपय विभूतिहरू इतिहासले प्रमाणित गर्न नसकेका समेत छन् । जनकपुरमा जन्मिएको विश्वास गरिने राजा जनक र राजकुमारी सीता धार्मिक कथाका पात्र हुन् । उनीहरू धार्मिक कथाका आदर्श पात्र भए पनि नेपालको लागि के योगदान गरे ? भन्ने विषय स्पष्ट छैन ।
वि.सं. २०५६ सालमा विभूति घोषणा गरिएका शंखधर साख्वाको बारेमा पनि इतिहासले स्पष्ट बोलेको छैन । भाषा वंशावलीले बालुवा सुन भएपछि त्यसले ऋण मुक्त गरेको र त्यसैको आधारमा नेपाल संवत्को सुरुवात गरेको स्मरणमा काठमाडौंका स्थानीयले साख्वालाई श्रद्धा गर्छन् ।
डा. जगमान गुरुङ भन्छन्- प्रहृलाद गुरुङ पनि भक्ति थापासँगै वीरगति प्राप्त गरेका योद्धा हुन् । सायद स्पष्ट मापदण्ड थियो भने उहाँ पनि राष्ट्रिय विभूति नै घोषणा हुनुहुन्थ्यो
तर वैज्ञानिक आधारमा बालुवा आफैँ सुन हुन्छ भन्ने कुरा पुष्टि गर्न सक्ने आधार-प्रमाण नरहेको बताउँछन् ढुंगेल । पशुपतिमा शंख बोकेको एउटा मूर्तिलाई नै शंखधर मानिएको बाहेक कुनै पनि पुरातात्विक स्रोतमा उनको उल्लेख छैन । भाषा वंशावली बाहेक अरु वंशावलीमा पनि उनको प्रशंग छैन ।
पासाङ ल्हामु शेर्पालाई पनि कुन मापदण्डले विभूति घोषणा गरियो भन्ने स्पष्ट नरहेको ढुंगेल प्रश्न उठाउँछन् । उनी कुनै पनि व्यक्तिलाई विभूति घोषणा गर्दा उसले राज्यको लागि दिएको योगदान उल्लेख गरेर स्पष्ट मापदण्डको आधार तयार पार्नुपर्ने सुझाउँछन् ।
‘धेरै पात्रहरू पहुँचको भरमा विभूति घोषित भएका छन्,’ उनी भन्छन्, ‘अब राष्ट्रिय विभूतिबारे गरिएका निर्णयमा पुनर्विचार गर्नु आवश्यक देखिन्छ ।’
‘सुब्बा प्रहृलाद गुरुङ किन बनेनन् विभूति ?’
विभूति बनेका मात्रै नभएर विभूति बन्न नसकेका ऐतिहासिक पात्र पनि धेरै छन् । अंशुवर्मा विभूति बन्दा स्थिति मल्लको योगदान हेर्दा उनी पनि विभूतिका लायक मानिन्छन्, बहादुर शाह हुन् वा त अँग्रेज युद्धमा साहस प्रस्तुत गरेका कतिपय अरु योद्धाहरू अहिलेसम्म सहीद समेत घोषणा हुन सकेका छैनन् । त्यसैमध्येका एक हुन्, सुब्बा प्रहृलाद गुरुङ ।
आजभन्दा १५ वर्ष अघि सरकारले सहीद तथा विभूति घोषणाको लागि मोदनाथ प्रश्रतिको संयोजकत्वमा एउटा समिति गठन गरेको थियो । संस्कृतिविद् डा. जगमान गुरुङ सम्झन्छन्, ‘मलाई पनि प्रश्रतिजीले गुरुङको तर्फबाट राष्ट्रलाई ठूलो योगदान गरेका व्यक्तिको नाम दिन भन्नुभयो । मैले राजगढमा अँग्रेजसँगको युद्धमा वीरता प्रस्तुत गर्दा मारिएका प्रहृलाद गुरुङको नाम दिएँ । तर पछि विभूति त के शहीदसम्म पनि घोषणा गर्न सकिएन भन्नुभयो । सायद स्पष्ट मापदण्ड थियो भने उहाँ (गुरुङ) राष्ट्रिय विभूति नै घोषणा हुनुहुन्थ्यो ।’
डा. गुरुङका अनुसार प्रहृलाद पनि भक्ति थापासँगै वीरगति प्राप्त गरेका योद्धा हुन् । मलाउमा थापाले वीरगति प्राप्त गरेको भोलिपल्ट अमरसिंह थापा नेतृत्वको सैन्य टोली राजगढ आक्रमणको लागि अघि बढ्यो । सोही युद्धमा सुब्बा प्रहृलाद गुरुङले वीरगति प्राप्त गरेका हुन् । त्यसपछि १८७२ वैशाख ६ गते चौतारिया बम शाहले पश्चिम किल्ला काँगडाको लडाइँ टुंगिएको घोषणा गरेका हुन् ।
सेनाले भक्ति थापाको वीरगतिसँगै युद्ध टुंगिएको भनेर लेखेको इतिहास अधुरो रहेको भन्दै यसलाई सच्याउन सुझाव दिए ।
अहिले पनि नेपाल सरकारले गुरुङको कम्पनीको नगरा निशाना उनैलाई सुम्पिएको, उसको निशाना चिहृन तासकुचिन -सुनौलो खालको टल्किने निशान) नै छनोट गरेको छ । तास कुचिन गुरुङले अँग्रेजका कप्तान अख्तर लोहनीको झण्डाबाट खोसेको बताइन्छ।
अहिले पनि कास्कीको चौर गाउँमा सुब्बा प्रहृलाद गुरुङको सन्तानको घरमा त्यो निशान चिहृन रहेको र त्यहाँ सरकारी गुठीबाट पूजा हुने गरेको डा. गुरुङ बताउँछन् ।

China , Janakpur , Nepal-general- , Nepal , Kathmandu , Bagmati , Gorkha , Lamjung , Chinese , Gurung-states , Balbhadra-kunwar , Gautama-buddha

गण्डकी प्रदेश : आम्दानी र अनुदान खुम्चियो, सानो आकारको बजेट ल्याइँदै

गण्डकी प्रदेश : आम्दानी र अनुदान खुम्चियो, सानो आकारको बजेट ल्याइँदै
ratopati.com - get the latest breaking news, showbiz & celebrity photos, sport news & rumours, viral videos and top stories from ratopati.com Daily Mail and Mail on Sunday newspapers.

Myagdi , Nepal-general , Nepal , Pokhara , Ray-gurung-states , Gurung-states , Gandaki-pradesh , Subba-gurung , Gandaki-pradesh-fund , Center-construction , Development-ministry , Province-finance-minister-ray-gurung-states

पूरा कार्यकाल किन टिक्दैनन् सरकार ?

पूरा कार्यकाल किन टिक्दैनन् सरकार ?
ratopati.com - get the latest breaking news, showbiz & celebrity photos, sport news & rumours, viral videos and top stories from ratopati.com Daily Mail and Mail on Sunday newspapers.

Nepal , Gurung-states , M-center-he , Prime-minister , Government-run , நேபால் , ப்ரைம்-அமைச்சர் , அரசு-ஓடு ,

प्रतीक्षा सर्वोच्चको अर्को फैसलाको : ओली र प्रचण्ड–माधवसँग 'नेकपा' नै नरहने खतरा !

प्रतीक्षा सर्वोच्चको अर्को फैसलाको : ओली र प्रचण्ड–माधवसँग 'नेकपा' नै नरहने खतरा !
ratopati.com - get the latest breaking news, showbiz & celebrity photos, sport news & rumours, viral videos and top stories from ratopati.com Daily Mail and Mail on Sunday newspapers.

Nepal , Surendranagar-bhandari-states , Gurung-states , Kamal-dahal , Commission-his-name , M-center , Gurungm-center-or , Prime-minister , Prachanda-nepal , Bhogendra-nepal , Bhogendra-his , They-his

गण्डकी प्रदेश सरकारको तीन वर्ष: आशा र निराशा उस्तै

गण्डकी प्रदेश सरकारको तीन वर्ष: आशा र निराशा उस्तै
ratopati.com - get the latest breaking news, showbiz & celebrity photos, sport news & rumours, viral videos and top stories from ratopati.com Daily Mail and Mail on Sunday newspapers.

Myagdi , Nepal-general , Nepal , Tanahun , Pokhara , Subba-gurung-pradesh , Gurung-states , Gandaki-pradesh , Development-construction , Center-construction , Commission-vice , Development-ministry