Ц.Тулга: Богдхан уулыг тойрсон дагуул хот тосгодыг холбосон хөгжлийн алтан тойрог байгуулна
9 цаг 59 минутын өмнө
Нийслэлийн Ерөнхий архитектор бөгөөд Хот байгуулалт хөгжлийн газрын дарга Ц.Тулгатай ярилцлаа.
-УИХ-аас Улаанбаатар хотын эрх зүйн байдлын тухай хуулийг шинэчлэн баталсан. Энэ хууль хэрэгжсэнээр нийслэлийн хөгжилд ямар давуу талууд бий болох вэ?
-Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотын эрх зүйн байдлын тухай хууль батлагдсан нь түүхэн өөрчлөлтийн эхлэл боллоо. Нийслэлийн эдийн засгийн бие даасан байдлыг бий болгох, хууль эрх зүйн болон засаглалын шинэчлэл хийхэд энэ хууль томоохон түлхэц болсон. Улаанбаатар хот нь Монгол Улсын нийслэлийн хувьд бусад засаг захиргааны нэгжээс өөр тусгайлсан хуулийн зохицуулалттай байх ёстой.
Нийслэлийн эдийн засгийг чадавхжуулах зорилгоор дагуул хот, эдийн засгийн тусгай бүс байгуулах, тэдгээрт эрхлэх үйл ажиллагааны чиглэлийг хуульд тодорхой тусгаж, татварын болон татварын бус хөнгөлөлт дэмжлэг үзүүлэх, үнэт цаас гаргах, концесс олгох зохицуулалтыг салбарын хуулиудад тусгаж өгсөн байгаа. Мөн саарал ус ашиглах, ногоон байгууламж нэмэгдүүлэх, сэргээгдэх эрчим хүч бүхий эко дэд бүтцийг байгуулах зохицуулалтыг тусгаснаар Улаанбаатар хотын агаар, хөрс орчны бохирдол, авто замын ачааллыг бууруулах, төвлөрлийг сааруулах давуу талуудтай болно.
-Нийслэлийн хөгжлийг ярихаар хот төлөвлөлтийн асуудал хамгийн түрүүнд хөндөгдөнө. Хотын онцлог, цаашдын хөгжлийн загварыг шинэ хуульд хэрхэн тодорхойлсон бол?
-Хуульд хот төлөвлөлтийн асуудлыг онцгойлон анхаарч нийслэл хот ба түүний дагуул хот, эдийн засгийн тусгай бүсийн удирдлага, зохион байгуулалтын онцлог, бусад харилцааг зохицуулахаар тусгасан нь Улаанбаатар хотод нийгэм, эдийн засгийн томоохон дэвшил авчирна гэж харж байна.
Хот байгуулалт төлөвлөлт нь хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөгөөр тодорхойлогдож үндэсний уран барилгын өв уламжлалыг орчин үеийн хотын хөгжлийн нийтлэг жишигтэй хослуулан хөгжүүлэхэд чиглэгдсэн.
-Үндэсний уран барилгын өв уламжлалыг яаж хотын хөгжилтэй уяж өгөх вэ. Шинээр ийм барилгуудыг цогцлоох юм уу. Эсвэл хуучин барилгуудынхаа архитекторынх нь шийдлийг хадгалан сэргээн засварлах уу?
-Монгол Улс 1990 оноос зах зээлийн эдийн засгийн зохион байгуулалтад шилжин орсноор хот байгуулалтын үйл ажиллагаа, бүтээн байгуулалт чөлөөт зах зээлийн өрсөлдөөний зарчмаар явагдаж ирсэн. 2013 онд “Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөний тодотгол, 2030 он хүртэлх хөгжлийн чиг хандлага”-ын баримт бичгийг батлан хот байгуулалтын үйл ажиллагаанд мөрдөн ажиллаж байна. Тус баримт бичгийн хэрэгжилтийн хугацаа дуусч байгаатай холбогдуулан дараагийн ерөнхий төлөвлөгөө болох Улаанбаатар хотын 2040 он хүртэлх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг боловсруулж байгаа. Үүнд хотын төвийн хэсгийн “Их тойруу”, “Бага тойруу” орчмын архитектур орон зайн төлөвлөлт, барилгажилт, бүтээн байгуулалтын хэв шинжийг хуучин хэвээр хадгалан хөгжүүлж түүх соёлын дурсгал бүхий шаардлагатай хэсгүүдэд шинэчлэн сайжруулж барилга байгууламжуудыг хөгжүүлэх бодлогыг баримтлахаар тусгагдсан. Мөн дэлхий улс орнууд хотын түүхэн дурсгалт газраа хадгалж хамгаалж түүнийг дагасан аялал жуулчлалыг хөгжүүлдэг.
-Энэ хуулиар нийслэл хотын эдэлбэр газар, бүсчлэлтэй холбоотой харилцааг Газрын тухай хууль, бусад хуультай уялдуулан зохицуулж, эдийн засаг, нийгмийн асуудлаа бие даан шийдэх чадвартай байх үндсийг тусгасан гэж байсан. Үүнийг дэлгэрүүлэхгүй юү?
-Нийслэл хот нь хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу НИТХ-аар баталсан эдэлбэр газартай байх бөгөөд бүсчлэл тогтоож түүнд тавигдах шалгуур үзүүлэлттэй байхаар тусгагдсан. Мөн нийслэл хотын оршин суугч бүсчлэлийн дүрэм боловсруулахад санал өгөх, хэрэгжүүлэхэд оролцох боломжийг нээж өгсөн.
Нийслэл хотын хэмжээнд аливаа бүтээн байгуулалтыг хийхэд төлөвлөлтөөс гадна газрын харилцаа, газар чөлөөлөлтийн асуудлыг зайлшгүй шийдвэрлэх шаардлага үүсдэг. Үүнийг шийдвэрлэхэд хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний бүсчлэлтэй уялдуулан газар зохион байгуулалтыг хийж, газар чөлөөлөхөд шаардлагатай хөрөнгийг жил бүр төсөвт тусгаж байхаар зохицуулсан нь нэн чухал ач холбогдолтой.
-Хотын төвд зургаан давхраас дээш өндөр барилга барихыг хуулиар хориглосон зохицуулалт хийж байгааг хотын дарга ярьж байсан. Үүнийг иргэд их дэмжиж байна лээ...
-Хотын төвийн хэсэгт хэт төвлөрөл үүсч хүн ам, барилгажилтын нягтрал Хот, тосгоны төлөвлөлт, барилгажилтын норм ба дүрэмд заасан хэмжээнээс хэтэрсэн байдалтай байна. Энэ нь дэд бүтцийн хүрэлцээ хангамжаас шалтгаалан тодорхой хүрээнд буюу төвийн хэсэгт барилгажилт эрчимтэй явагдсантай холбоотой.
Бүсчлэлтэй холбоотойгоор баримтлах дүрмийг Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал баталж мөрдүүлэхээр хуульчилсан. Бүсчлэлийн дүрмийг тухайн байршил дахь хүн амын нягтаршил, дэд бүтцийн хүртээмж зэргийг харгалзан барилгын өндрийг норм, дүрэмд нийцүүлэн тогтоож өгнө. Ингэснээр хотын төвийн хэсгийн төвлөрөл саарч хотын орон зайн болон хүн амын суурьшлын хувьд тэнцвэртэй хөгжих нөхцөл бүрдэнэ.
-Нийслэлийг тэлэх гарц нь дагуул хот. Дагуул хотоо дагасан хөгжлийн ямар концепц гаргах вэ, хуулийн ямар зохицуулалт байх хэрэгтэй вэ?
-Дэлхийн томоохон хотууд шинээр дагуул хот, суурингуудыг бий болгох замаар тулгамдаж байгаа асуудал, хэт төвлөрлийг сааруулдаг. Улаанбаатар хотын хувьд дагуул хотуудыг төлөвлөн хөгжүүлэх, төвлөрлийг сааруулах үйл явцыг бүс нутгийн төлөвлөлттэй уялдуулан шийдвэрлэх зарчмыг баримталж байна. Хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөнд худалдаа, үйлчилгээ, соёл боловсрол, хөдөө аж ахуй, хүнс хөнгөн үйлдвэрлэл, тээвэр логистик, аялал жуулчлал гэх мэт тодорхой чиглэлээр төрөлжин хөгжсөн 15 дагуул хот, тосгодыг бий болгож ажлын байрыг нэмэгдүүлэхээр төлөвлөсөн.
Тухайлбал, Богдхан уулыг тойрсон дагуул хот тосгодыг холбосон хөгжлийн алтан тойрог буюу тогтвортой нийтийн тээврийн сүлжээг бий болгож, дагуул хотуудын хөгжлийг дэмжинэ. Мөн Налайх хотыг барилгын материалын үйлдвэрлэлийн чиглэлээр хөгжүүлж түүнийг дагасан бөөний худалдаа, логистикийг бий болгоно.
-Та ярилцлагынхаа эхэнд эдийн засгийн тусгай бүс байгуулах талаар дурдсан. Хаана, яаж байгуулахаар төлөвлөсөн бэ?
-Шинэ Зуунмод буюу Аэросити хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг 2019 онд шинэчлэн баталсан. Тус төлөвлөлтөөр Хөшигийн хөндийн олон улсын шинэ нисэх онгоцны буудлыг түшиглэн тусгай бүс байгуулах замаар дотоод, гадаадын хөрөнгө оруулагч, аялагчдын сонирхлыг татсан эдийн засгийн чөлөөт бүс байгуулахаар тусгагдсан.
-Майдар хотыг Улаанбаатарын дагуул, эко хот болгоно гэж олон жил ярьсаар ирсэн шүү дээ. Эко хотын төлөвлөлт ямар байх нь иргэдийн анхаарлыг татаж байгаа. 300 мянган хүн амьдрах зориулалттай хотыг босгоход 80 их ная төгрөг шаардлагатай гэсэн тоо зарлаж байсан шүү дээ?
-Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн үзэл баримтлал “Алсын хараа 2050” болон Улаанбаатар хотын 2040 он хүртэлх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний үзэл баримтлалд Майдар хотыг соёл, боловсрол, аялал жуулчлалын тэргүүлэх чиглэлээр төрөлжин хөгжсөн эхний ээлжинд 60 мянган хүн амтай Улаанбаатар хотын дагуул хот байхаар төлөвлөгдсөн. Одоогийн байдлаар Барилга, хот байгуулалтын яамнаас зохион байгуулан Хот байгуулалтын иж бүрэн үнэлгээ газрын ус хангамжийн эх үүсвэрийг тогтоох, газар доорх усны хайгуул, судалгааны ажил хийгдэж байна. Тус судалгааны ажилд үндэслэн дараагийн нарийвчилсан төлөвлөлтүүд хийгдэнэ.
-Дагуул хотуудад очиж суурьших иргэдэд эдийн засгийн хувьд ямар нөхцөл, боломжууд санал болгох вэ. Гадаадын улс орнуудын амжилттай хэрэгжсэн ямар туршлага байна?
-Дагуул хотод ажлын байрыг бий болгож байж иргэдийг татна. Иймд дагуул хот, тосгодод үйлдвэр аж ахуйг байгуулах, худалдаа, үйлчилгээ явуулах иргэд, аж ахуйн нэгжид татварын хөнгөлөлт үзүүлнэ. Мөн дагуул хотод орон сууц худалдан авахад ипотекийн зээлд хамруулах гэх мэт бодлогын хувьд дэмжлэг үзүүлнэ. Дэлхийн томоохон хотууд бүгд дагуул хотууд байгуулж хөгжүүлсэн байдаг. Хойд Америкийн гол модел болсон Форт Ворт хот нь анх Олон улсын нисэх буудлын төлөвлөгөөтэй үүсгэн байгуулагдаад дөчөөд жилийн дараа дагуул хот болж хөгжсөн шүү дээ.
-Шинэ нисэх буудлыг даган хөгжих шинэ хотын ерөнхий төлөвлөгөөнд хэдий хэмжээний хөрөнгө мөнгө шаардлагатай вэ?
-Тус хотын байршил нь Ази, Европыг холбосон Эдийн засгийн коридорын дагуу хийгдэж байгаа АН-3 хурдны авто зам болон Богдхан төмөр замын трасс дайран өнгөрч байгаа гэдгээрээ стратегийн хувьд ач холбогдолтой. Иймд Зүүн хойд Азийн ачаа тээврийн зангилаа төв байхаар төлөвлөгдсөн. Төлөвлөлтийг дөрвөн үе шаттайгаар хийж 2038 оны түвшинд 34 мянган хүн амтай байхаар тооцон шинэ хотыг байгуулахад 32 их наяд төгрөг шаардлагатай гэсэн хөрөнгө оруулалтын урьдчилсан тооцоолол гарсан байгаа.
-Түгжрэлийг бууруулахын тулд төвлөрлийг хэрхэн задлах вэ. Дэд төвүүдээ яаж хөгжүүлэх вэ?
-Улаанбаатар хотын төвийн хэсэг болох Их тойрууд төр, захиргааны байгууллага, их дээд сургууль худалдаа үйлчилгээ, оффисын болон орон сууцны барилгажилт төвлөрч нэг төвт хотын тогтолцоо бүрдсэн байна. “Их тойруу” хотын төв рүү хоногт дунджаар 200 мянга орчим авто машины хөдөлгөөн бүртгэгдсэн судалгаа хийгдсэн. Үүнээс шалтгаалан Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд хүн амын суурьшлын нягтрал жигд бус байна. Тэгэхлээр бид Улаанбаатар хот доторх хэт төвлөрлийг задлах зорилгоор соёл боловсрол, худалдаа үйлчилгээ, орон сууц, нийгмийн дэд бүтцийн хангамж бүхий хотын чанартай хоёр төв, таван дэд төв, 26 олон нийтийн төвүүдийг шинээр байгуулж, олон төвт хотын тогтолцоог бүрдүүлэхээр төлөвлөсөн. Үүнээс эхний ээлжинд Баянхошуу, Сэлбэ дэд төвийн бүтээн байгуулалтын гүйцэтгэл 90 хувьтай байгаа бөгөөд Дамбадаржаа, Дэнжийн мянга, Шархад, Толгойт зэрэг олон нийтийн төвүүдийн зураг төсөл хийгдсэн. Цаашид шинээр гурван дэд төв, долоон олон нийтийн төв байгуулах ажлын ТЭЗҮ, барилгажилтын төсөл боловсруулах ажлыг эхлүүлээд байна. Дэд төвийн бүтээн байгуулалтыг хувийн хэвшлийн оролцоотой хэрэгжүүлнэ.
-Нийслэл хотод ногоон байгууламж асар их үгүйлэгдэж байгаа. Туул голын хөвөөг эрх мэдэлтнүүд хашиж, орон сууцны хороолол босгочихсон. Богд уулаа ч хамгаалж чаддаггүй. Сая батлагдсан шинэ хуулиар эдгээр асуудлыг яаж шийдсэн бэ?
-Одоогоор Улаанбаатар хотод нэг хүнд ногдох ногоон байгууламжийн хэмжээ 2.3 ам.метр байна. Улаанбаатар хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө болон цэцэрлэгжүүлэлтийн мастер төлөвлөгөөнд дээрх хэмжээг 30 ам.метрт хүргэхээр тусгасан байдаг. Нийслэл хотын эрх зүйн байдлын тухай хуулиар ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэх, орчноо тохижуулах, нийтийн эзэмшлийн эд хөрөнгийг засаж сайжруулах, орчны аюулгүй байдлыг хангах, замын түгжрэл, хог хаягдал, орчны бохирдол, тулгамдсан бусад асуудлыг шийдвэрлэхэд хувь нэмэр оруулж, үр дүнд хүрсэн иргэн, хуулийн этгээдийг шалгаруулах, дэмжих, урамшуулахаар тусгасан байна. Мөн нийслэл хотыг хөгжүүлэх үйл ажиллагааг дэмжих зорилгоор Нийслэл хотын хөгжилд хувь нэмэр оруулсан иргэн, хуулийн этгээдийг шалгаруулж, урамшуулна гэж заасан. Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар Туул голын эргийн дагуу тохижилтын таван байршилд мөн Богдхан уулын явган
Related Keywords